İŞ YERİNDE PSİKOLOJİK BASKI (MOBBİNG) NEDİR ?
Araştırmacı Carroll M. Broadsky’e göre iş yerinde psikolojik baskı yani mobbing ; başkalarını yıpratmak, eziyet etmek ,engelleme amacı taşıyan, devamlı olarak tekrarlanan, süreklilik gösteren, uygulandığı kişinin üzerinde baskı yaratan, korkutan ve yıldıran davranışlardır.
Mobbing kelimesinin ingilizce karşılığı olan bullying kelimesi ise ” güçlü grup veya kişiler tarafından kendilerinden daha zayıf kişilere yapılan psikolojik veya fiziksel her türlü baskı ” anlamı taşımaktadır.
İş yerlerinde uygulanan olumsuz nitelikteki davranışların mobbing olarak kabul edilebilmesi için, en az 3 ile 6 ay arasında sürekli olarak tekrarlanması gerekmektedir. İş yerlerinde meydana gelen bu psikolojik taciz uygulandığı kişide umutsuzluk, çaresizlik duygularına neden olabilmektedir. Bu olumsuzluklara dayanamayacak noktaya gelen kişiler kendi istekleri ile işlerinden ayrılmak zorunda kalabilmektedir.
İŞ YERİNDE UYGULANAN PSİKOLOJİK BASKI UYGULANDIĞI KİŞİDE NE GİBİ DURUMLARA NEDEN OLUR ?
İş yerinde psikolojik baskı gören kişilerde baskının süresi ve şiddeti ile ilişkili olarak pek çok psikolojik sorun yaşanabilir. Mobbing uygulanan kişilerde depresyon, uyku problemleri, endişe, davranış problemleri, karamsar ruh hali veya öfke görülebilmektedir. Bazı kişilerde panik ataklar, anksiyete bozuklukları, uyum bozuklukları, somatizasyon bozukluklarına varan ciddi hasarlar bırakabilmektedir.
İş yerinde psikolojik baskı gören bazı kişiler bu olumsuz durumla mücadele edebilmek için alkol, ilaç veya madde kullanımına yönelebilmektedir. Kişide çaresizlik hissi Travma Sonrası Stres Bozukluğuna neden olabilmektedir.
MOBBİNG’ E KARŞI NE YAPILABİLİR ?
Uzmanlar tarafından mobbing uygulanan kişilere genel olarak; yardım alma, yeni bir iş arama, özgüvenini desteklemesi önerilmektedir.
Psikolojik baskının uygulandığı kişide ciddi olumsuzluklara neden olma riski olmasından dolayı kişiye başa çıkma becerileri kazandırılması oldukça önemlidir. Bu durum yakınlarındaki kişilerle ve profesyonel destek alabileceği kişilerle paylaşılması kişiyi koruma noktasında etkili olmaktadır.
Kendisine mobbing uygulanan kişilerin öncelikle bu durumun ismini koyarak durumla yüzleşmesi gerekir.
Çalışma ortamında ekip çalışması ruhu kazandırılması mobbingi engellemekte etkilidir. İş yerinde dayanışma ve demokratik temelli kararlar alınması, iş bölümü ve yardımlaşma gereken rollerin bulunması çalışanlar arasında ilişkileri olumlu yönde geliştirmektedir. Çalışma ortamında çalışanların kendilerini rahat bir şekilde ifade edebilmeleri, yargılanma ve küçümsenme endişenin önüne geçmektedir.En önemli yaptırım olan iş yerinde psikolojik baskıyı önleyici etik kuralların sınırları çizilmeli ve bu kurallar mutlaka uygulanmalı ve denetlenmelidir.
İş yerlerinde zaman zaman koruyucu önleme çalışmaları yapmak, çalışanları bilinçlendirmek gerekmektedir. Bu çalışmalar donanımlı eğitimciler aracılığıyla gerçekleşmelidir.
Kurumlarda mobbing ile ilgili, hukuki başvurular engellenmemeli, adaletin yerine getirilmesi önlenmemelidir.
MOBBİNG HANGİ AŞAMALARLA YAPILMAKTADIR ?
Mobbing anlaşmazlık, saldırganlık, kurumsal güç, tanımlanma ve işine son verilme aşamaları ilerleyen bir süreçtir. Anlaşmazlık aşamasında yapılan küçük hatalar veya olumsuz durumlar abartılarak ve kişiselleştirilerek ilk çatışma meydana gelmektedir.Saldırganlık aşamasında psikolojik baskı kendini hissetirmeye başlar. Kurumsal güç aşamasında kendisine psikolojik baskı uygulanan kişiye karşı baskıyı uygulayanlar yönetici, iş sahiplerini kendi yanlarına çekerler, bu durumda mağdur kişi kurumsal bir güç yapısıyla mücadele etmek zorunda bırakılır. Tanımlama aşamasında baskı uygulanan kişiye ötekileştirmeler başlar. İşine son verilme aşamasında mağdur işten kovulur, bu sarsıcı olay kişide ruhsal bir çok olumsuzluğu beraberinde getirir.
KİMLER MOBBİNG UYGULAR ?
Yapılan araştırmalarda mobbing uygulayan kişilerde; antipatik kişilik özellikleri, ayrıcalıklı ve vazgeçilmez oldukları inancı, narsist kişilik örgütlenmeleri ve kendi kurallarını iş yeri politikası haline getirmeye çalışma gibi özellikler olduğu tespit edilmiştir.
KİMLERE İŞ YERİNDE PSİKOLOJİK BASKIYA MARUZ KALIYOR ?
Mobbing yaş, kültür, statü farketmeksizin herkesin başına gelme riski olan bir durumdur.
Mobbinge uğrayan kişiler gruplandırıldığında birinci grupta; başarılı, kendi kariyerleri için tehdit olarak görülen kişiler, ikinci grupta aykırı giyim veya davranışlar sergiyen, üçüncü grupta ise özgüveni düşük, ezilmeye yatkın kişiler bulunduğu tespit edilmiştir